YAVUZ SULTAN SELİM (1470-1520)

Yavuz Sultan Selim 10 Ekim 1470 günü dogdu. Babasi Sultan Ikinci Bayezid, annesi Gülbahar Hatun'dur. Gülbahar Hatun Dulkadirogullari beyligindendir. Yavuz Sultan Selim, uzun boylu, genis omuzlu, kalin kemikli, omuzlarinin arasi genis, yuvarlak basli, kirmizi yüzlü, uzun biyikli ve yigit bir padisahti. Sert tabiatli ve cesurdu. Kuvvetli bir ilim tahsili yapmisti. 

Babasi Sultan Ikinci Bayezid, padisah olduktan sonra, askeri sevk ve devlet idareciligini ögrenmesi için, Sehzade Selim'i Trabzon Sancagi'na tayin etti. Sehzade Selim, Trabzon'da devlet islerinin yaninda, ilimle ugrasir ve büyük alim Mevlana Abdülhalim Efendi'nin derslerini takip ederdi. Trabzon'u çok güzel idare eden Sehzade Selim'in bu arada komsu devletler de iliskisi oldu. Valiligi sirasinda Trabzon halkini rahat birakmayan Gürcüler üzerine üç sefer yapti. En önemlisi olan Kütayis seferinde Kars, Erzurum, Artvin illeri ile birçok yeri fethederek Osmanli topraklarina katti (1508). Buralarda yasayan Gürcülerin hepsi müslüman oldular. 

Çok güzel ata biniyor, devrin en meshur silahsörlerini alt edecek kadar iyi kiliç kullaniyordu. Güresmekte, ok ve yay yapmada üstüne yoktu. Harpten hoslanmakla beraber çok ince bir ruha da sahipti. Çok mütevazi bir kisilige sahip olan Yavuz Sultan Selim, her ögün yemekte tek çesit yemek yerdi ve agaçtan tabaklar kullanirdi. Gösteristen hoslanmaz, devlet malini israf etmezdi. Babasindan devraldigi tatminkar hazineyi agzina kadar doldurdu. Hazinenin kapisini mühürledikten sonra, söyle vasiyet etti: "Benim altinla doldurdugum hazineyi, torunlarimdan her kim doldurabilirse kendi mührü ile mühürlesin, aksi halde Hazine-i Humayun benim mührümle mühürlensin." Bu vasiyet tutuldu. O tarihten sonra gelen padisahlarin hiçbiri hazineyi dolduramadigindan, hazinenin kapisi daima Yavuz'un mührüyle mühürlendi. Yavuz Sultan Selim, atalari hep sakal uzattiklari halde sakalini keserdi. Bunun sebebini soranlara "Sakalimi ele vermemek için kesiyorum" dedigi rivayet edilir. Bir kulagina da küpe takardi. 22 Eylül 1520'de "Aslan Pençesi" denilen bir çiban yüzünden henüz 50 yasinda iken vefat etti. Hayatinin son dakikalarinda Yasin-i Serif okuyordu. Kanuni Sultan Süleyman, Fatih Camii'nde babasinin cenaze namazini kildiktan sonra, onu Sultan Selim Camii avlusundaki türbeye defnettirdi. Tarihçiler, Yavuz Sultan Selim'i sekiz yila seksen yillik is sigdirmis büyük bir padisah olarak degerlendirdiler. 

ÇALDIRAN SAVASI 
Yavuz Sultan Selim, babasi Sultan Ikinci Bayezid ve kardesleri ile taht mücadeleleri vererek tahta çiktiginda, Osmanli Devleti sikintili bir dönem yasiyordu. Bu bunalimli dönemin en büyük sebebi Dogu'daki Sii-Safevi Devletiydi. Bu devletin ortadan kalkmasiyla huzur saglanacak ve Türkistan yolu Osmanlilara açilacakti. Yavuz Sultan Selim'in en büyük amaci dogudaki bütün Türk Islam devletlerini tek bir devlet çatisi altinda birlestirmekti. Yavuz Sultan Selim, 1514 yili baharinda ordusuyla birlikte Iran seferine çikti. Osmanli kuvvetleri, Erzincan'dan Tebriz'e dogru yürüyüsüne devam etti. Çaldiran'da 23 Agustos 1514'te yapilan savasta Osmanli kuvvetleri büyük bir zafer kazanirken, Safeviler bozguna ugradilar. Sah, kaçarak hayatini zor kurtardi. Yavuz yoluna devam ederek Tebriz'e girdi. Sehirdeki birçok sanatçi ve ilim adami Istanbul'a gönderildi. Bu zafer sonucunda Sah Ismail eski prestijini kaybetti. Bu sayede Dogu Anadolu'da Osmanlilar için bir tehlike kalmamis oldu. 15 Eylül 1514'te de Tebriz'den Karabag'a hareket eden Yavuz'un amaci, kisi orada geçirip, baharda Iran'i tümüyle almakti. Ancak sartlar müsait olmadigi için Amasya'ya gidildi. Çaldiran Zaferi'nden sonra, Erzincan, Bayburt kesin olarak Osmanli hakimiyetine geçti. Kemah kalesi alindi. 12 Haziran 1515'de kazanilan Turnadag zaferi ile Dulkadiroglu beyligine son verildi. Diyarbakir, Mardin ve Bitlis Osmanli hakimiyetine girdi. Böylece Anadolu'da Türk birligi saglanmis oldu. 

MERCIDABIK ZAFERI 
Fatih Sultan Mehmed devrinden kalan anlasmazlik ve Iran Seferi, Misirlilarin ve Safevilerin ittifak yapmalarina neden oldu. Yavuz Sultan Selim, bu ittifakin yapilacagini ögrenince Misir seferine karar verdi. Yavuz Sultan Selim, 5 Haziran 1516'da Misir seferine çikti. 27 Temmuz günü Osmanli Ordusu Misir sinirina dayanmisti. Misir Sultanligina bagli Antep (18 Agustos 1516) ve Besni (19 Agustos 1516) kaleleri birer gün arayla teslim oldular. Ancak asil savas 24 Agustos 1516'da Mercidabik'da oldu. Misir Ordusu Osmanlilarin ezici top atesi karsisinda fazla dayanamadi. Misir hükümdari Gansu Gavri ölü olarak bulundu. Kazanilan Mercidabik zaferi sonunda Suriye'nin kapilari Osmanlilara açilmis oldu. 

MEMLÜKLER VE RIDANIYE ZAFERI 
28 Agustos 1516'da Halep'e giren Yavuz Sultan Selim hiçbir direnmeyle karsilasmadan sehri teslim aldi. Hama (19 Eylül 1516), Humus (21 Eylül 1516) ve Sam (27 Eylül 1516) ayni sekilde teslim olurken, Lübnan emirleri de Osmanli hakimiyetini kabul ettiler. Yoluna devam eden Yavuz 30 Aralik 1516'da Kudüs'e, 2 Ocak 1517'de Gazze'ye girdi. Mercidabik Savasi'ndan sonra Misir'in basina Tumanbay geçti. Tumanbay Osmanli hakimiyetini kabul etmedigi gibi, baris teklifi için gelen Osmanli elçisini öldürmüs ve Venediklilerden top ve silah alarak Ridaniye'de kuvvetli bir savunma hatti kurmustu. Yavuz Sultan Selim, ordusuyla birlikte, ilkçagdan beri hiçbir komutanin cebren geçemedigi Sina çölünü 13 günde geçerek, Ridaniye'de Misir Ordusu ile karsilasti. Misir Ordusu'na, El-Mukaddam Daginin etrafini dolasarak güneyden saldiran Yavuz Sultan Selim, bu manevra sayesinde Misir Ordusunun yönleri sabit olan toplarini etkisiz hale getirdi. 22 Ocak 1517'de Ridaniye Zaferi kazanildi. Bu zaferle birlikte Memlük Devleti tarihe karisti. 

HALIFE YAVUZ SULTAN SELIM 
24 Ocak 1517'de Kahire alindi. 4 Subat 1517'de Yavuz büyük bir törenle Kahire'ye girdi ve Misir Memlüklerine bagli Abbasi halifeligine son verdi. Yakalanan Tumanbay idam edildi. Misir Seferi sonunda Suriye, Filistin ve Misir Osmanli hakimiyetine girdi. Ayrica Hicaz ve yöresi de Osmanli topraklarina katildi. Dogu ticaret yollari tamamen Osmanlilarin eline geçti. Elde edilen ganimetler ve alinan vergilerle Osmanli Hazinesi doldu. 6 Temmuz 1517'de Emanet-i Mukaddese (Mukaddes Emanetler) denilen ve aralarinda Hz.Muhammed'in (S.A.V) hirkasi, disi, sancagi ve kilici da bulunan esyalari, Hicaz'dan Yavuz Sultan Selim'e gönderildi. 29 Agustos 1516'da Hilafet Abbasi soyundan Osmanli Soyuna geçti. Yavuz Sultan Selim, Ayasofya Camii'nde yapilan bir törenle, son Abbasi halifesi Üçüncü Mütevekkil'den (kendi deyimiyle Hadim-i Haremeyn-i Serifeyn) Haremeyn-i Serifeyn, yani Mekke ve Medine'nin hizmetkari ünvanini devraldi ve böylece bütün Müslümanlarin dini ve siyasi lideri oldu. Rivayete göre, Üçüncü Mütevekkil kürsüye çikip, Halifeligi Osmanli Padisahi Sultan Selim Han'a devrettigini açikladi. Sirtindaki cübbeyi Yavuz'a elleriyle giydirdi. Halifelik nisanlarindan sayilan kilici elleriyle Yavuz'un beline bagladi. Yavuz Sultan Selim, o andan itibaren Müslümanlarin dini ve dünyevi lideri oldu. Artik yalniz padisah olarak degil, "halife" olarak da anilacakti ve ondan sonra gelen tüm padisahlar ayni zamanda halife de olacaklardi. Yavuz Sultan Selim, tahti devraldiginda 2.375.000 km.kare olan Osmanli topraklarini sekiz yil gibi kisa bir sürede 6.557.000 km.kareye çikarmayi basardi. Devletin gelismesi için de bir çok faaliyeti oldu. Çok düzenli çalisan bir casus teskilati vardi. Bu sayede ülke içinden ve disindan istedigi bilgileri alan Yavuz Sultan Selim'in adam seçiminde büyük bir isabet yetenegi vardi. 

IMAR ÇALISMALARI (MIMARI) 
Yavuz Sultan Selim, dedesi Fatih Sultan Mehmed zamaninda yapilan Haliç Tersanesini kapasite olarak arttirdi. Medreselerin yaninda, sosyal ve ticari alanda hizmet verecek birçok bina insa ettirdi. Hayati yogun savaslarla geçen Yavuz Sultan Selim, Diyarbakir Fatih Pasa, Elbistan Ulu Camii, Sam Salihiye'de Muhyiddini Arabi'ye Camii, Imaret ve Türbesi gibi hayir eserleri de yaptirmaya firsat bulmustur. Ayrica temelini attirdigi Istanbul Sultan Selim Camii'ni bitirmeye ömrü yetmemis, bu eser oglu Kanuni Sultan Süleyman tarafindan tamamlanmistir.

Alıntıdır...